Η γεωγραφική νησιωτική περιοχή της Ελλάδας, τα Δωδεκάνησα, η οποία περιλαμβάνει όλα τα νησιά (μεγάλα και μικρά) που βρίσκονται μεταξύ των Κυκλάδων, των παραλίων της Μ. Ασίας, της Σάμου, της Ικαρίας και της Κρήτης. Πήραν το όνομα από τα 12 μεγαλύτερα νησιά, τα οποία είναι: Πάτμος, Λέρος, Κάλυμνος, Κως, Νίσυρος, Αστυπάλαια, Τήλος, Σύμη, Χάλκη, Κάρπαθος, Κάσος, Ρόδος. Αρχίζουν στο βορρά από την Πάτμο και με κατεύθυνση νοτιοανατολική τελειώνουν στο Καστελόριζο (Μεγίστη), ανατολικά της Ρόδου. Τα νησιά αυτά αποτελούν το νομό Δωδεκανήσου.
Μέχρι το 1908 τα νησιά του νομού αναφέρονται το καθένα χωριστά χωρίς να συγκροτούν ένα ενιαίο νησιωτικό σύμπλεγμα. Από το 1908 επικρατεί то όνομα «Δωδεκάνησα» και από τότε αναφέρονται ως σύνολο. Οι αρχαιότεροι κάτοικοι των νησιών ήταν οι Τελχίνες. Αργότερα εγκαταστάθηκαν στα νησιά Αχαιοί, Κάρες, Ίωνες, Δωριείς και τέλος Αθηναίοι και Αργείοι με αρχηγό τον Τληπόλεμο. Οι κάτοικοι των νησιών πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο. Η πόλη της Ρόδου Λίνδος σημείωσε μεγάλη ακμή στα χρόνια του τυράννου Κλεόβουλου και οι Λίνδιοι το 690 π.Χ. ίδρυσαν αποικίες στη Σικελία (Γέλα) και αλλού. Τον 6ο αι. π.Χ. ιδρύθηκε η Δωρική Εξάπολη από τρεις πόλεις της Ρόδου, την Κω, Αλικαρνασσό και Κνίδο. Κατά τους Περσικούς πολέμους, οι Πέρσες κατέλαβαν τα νησιά, τα οποία όμως δεν τους βοήθησαν στην προσπάθεια υποταγής της Ελλάδας.
Μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας έγιναν μέλη της Α' Αθηναϊκής Συμμαχίας. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου πήγαν με το μέρος των Αθηναίων, εκτός της Ρόδου και της Κω, που, εξαιτίας της συμπεριφοράς των Αθηναίων, αποχώρησαν από τη συμμαχία. Το 378 π.Χ. έγιναν μέλη της Β' Αθηναϊκής Συμμαχίας. Κατά τους ελληνιστικούς χρόνους γνώρισαν πολιτική και οικονομική ακμή. Το 395 μ.Χ., μετά το θάνατο του Θεοδοσίου και το χωρισμό του Ρωμαϊκού κράτους, αποτέλεσαν τμήμα του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους.
Στους βυζαντινούς χρόνους δέχτηκαν πολλές καταστροφικές επιδρομές (Πέρσες, Σαρακηνοί, Ενετοί, Γενουάτες, Άραβες, Σελτζούκοι Τούρκοι). Το 1309 περιήλθαν στην εξουσία των ιπποτών του Αγίου Ιωάννη. Το 1522 καταλήφθηκαν από τους Τούρκους και ακολούθησαν την τύχη του υπόδουλου έθνους. Πήραν μέρος στην Επανάσταση του 1821 και πολλά νησιά έπαθαν καταστροφές. Το 1912 τα κυρίεψαν οι Ιταλοί, οι οποίοι αποχώρησαν μετά το β' παγκόσμιο πόλεμο. Η διάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών των νικητών στο Παρίσι (27 Ιουνίου 1946) αποφάσισε την ένωσή τους με την Ελλάδα. Η επίσημη τελετή της ενσωμάτωσης έγινε στις 7 Μαρτίου 1948.
Μέχρι το 1908 τα νησιά του νομού αναφέρονται το καθένα χωριστά χωρίς να συγκροτούν ένα ενιαίο νησιωτικό σύμπλεγμα. Από το 1908 επικρατεί то όνομα «Δωδεκάνησα» και από τότε αναφέρονται ως σύνολο. Οι αρχαιότεροι κάτοικοι των νησιών ήταν οι Τελχίνες. Αργότερα εγκαταστάθηκαν στα νησιά Αχαιοί, Κάρες, Ίωνες, Δωριείς και τέλος Αθηναίοι και Αργείοι με αρχηγό τον Τληπόλεμο. Οι κάτοικοι των νησιών πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο. Η πόλη της Ρόδου Λίνδος σημείωσε μεγάλη ακμή στα χρόνια του τυράννου Κλεόβουλου και οι Λίνδιοι το 690 π.Χ. ίδρυσαν αποικίες στη Σικελία (Γέλα) και αλλού. Τον 6ο αι. π.Χ. ιδρύθηκε η Δωρική Εξάπολη από τρεις πόλεις της Ρόδου, την Κω, Αλικαρνασσό και Κνίδο. Κατά τους Περσικούς πολέμους, οι Πέρσες κατέλαβαν τα νησιά, τα οποία όμως δεν τους βοήθησαν στην προσπάθεια υποταγής της Ελλάδας.
Μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας έγιναν μέλη της Α' Αθηναϊκής Συμμαχίας. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου πήγαν με το μέρος των Αθηναίων, εκτός της Ρόδου και της Κω, που, εξαιτίας της συμπεριφοράς των Αθηναίων, αποχώρησαν από τη συμμαχία. Το 378 π.Χ. έγιναν μέλη της Β' Αθηναϊκής Συμμαχίας. Κατά τους ελληνιστικούς χρόνους γνώρισαν πολιτική και οικονομική ακμή. Το 395 μ.Χ., μετά το θάνατο του Θεοδοσίου και το χωρισμό του Ρωμαϊκού κράτους, αποτέλεσαν τμήμα του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους.
Στους βυζαντινούς χρόνους δέχτηκαν πολλές καταστροφικές επιδρομές (Πέρσες, Σαρακηνοί, Ενετοί, Γενουάτες, Άραβες, Σελτζούκοι Τούρκοι). Το 1309 περιήλθαν στην εξουσία των ιπποτών του Αγίου Ιωάννη. Το 1522 καταλήφθηκαν από τους Τούρκους και ακολούθησαν την τύχη του υπόδουλου έθνους. Πήραν μέρος στην Επανάσταση του 1821 και πολλά νησιά έπαθαν καταστροφές. Το 1912 τα κυρίεψαν οι Ιταλοί, οι οποίοι αποχώρησαν μετά το β' παγκόσμιο πόλεμο. Η διάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών των νικητών στο Παρίσι (27 Ιουνίου 1946) αποφάσισε την ένωσή τους με την Ελλάδα. Η επίσημη τελετή της ενσωμάτωσης έγινε στις 7 Μαρτίου 1948.
