Η εικονική πραγματικότητα ή virtual reality είναι σύνολο τεχνολογιών που επιτρέπουν τη ρεαλιστική τρισδιάστατη απεικόνιση πραγματικών ή φανταστικών περιβαλλόντων, όπου ο χρήστης μπορεί να εμβυθιστεί με τη χρήση κατάλληλων περιφερειακών (όπως κράνος και γάντι δεδομένων) και να αλληλεπιδράσει με τα αντικείμενα που αναπαρίστανται.
Το πιο απλό προϊόν εικονικής πραγματικότητας μπορεί να είναι ένα τρισδιάστατο αντικείμενο το οποίο ο χρήστης μπορεί να περιστρέψει και να παρατηρήσει από διάφορες οπτικές γωνίες. Ακόμη μπορούν να σχεδιαστούν τρισδιάστατοι κόσμοι στους οποίους ο χρήστης θα περιπλανηθεί με χρήση του ποντικού, π.χ. παίζοντας ένα παιχνίδι.
Τέτοιου είδους περιβάλλοντα προσφέρονται ήδη στο διαδίκτυο και το μόνο που χρειάζεται για να τα δει κανείς είναι το κατάλληλο λογισμικό υποστήριξης (plug in) που πρέπει να είναι εγκατεστημένο στον υπολογιστή του.
Στην πιο εξελιγμένη μορφή της η εικονική πραγματικότητα προσφέρει πολυσύνθετα περιβάλλοντα με χρήση ειδικού και ακριβότερου εξοπλισμού, όπου ο χρήστης εμβυθίζεται φορώντας κράνος και αλληλεπιδρά έχοντας και βιώματα αφής με το ειδικό γάντι δεδομένων (data glone).
Τέτοια περιβάλλοντα προσφέρουν την εξαιρετική δυνατότητα της ασφαλούς εκπαίδευσης του ανθρώπου σε περιπτώσεις όπου το κόστος ή ο κίνδυνος που υπάρχει καθιστούν προβληματική την πραγματική εκπαίδευση. Έτσι οι πιλότοι αεροσκαφών μπορούν να εκπαιδευτούν σε περιβάλλον απόλυτα όμοιο με το πραγματικό χωρίς τον κίνδυνο πτώσης και εκπαιδευόμενοι χειρούργοι να πραγματοποιήσουν δύσκολες εγχειρίσεις χωρίς κίνδυνο για τον ασθενή.
Για την δημιουργία περιβαλλόντων εικονικής πραγματικότητας υπάρχει η γλώσσα προγραμματισμού VRML (Virtual Reality Modeling Language) με την οποία μπορεί ο προγραμματιστής να σχεδιάσει τα τρισδιάστατα αντικείμενα και να καθορίσει τον τρόπο αλληλεπίδρασης τους.
Το πιο απλό προϊόν εικονικής πραγματικότητας μπορεί να είναι ένα τρισδιάστατο αντικείμενο το οποίο ο χρήστης μπορεί να περιστρέψει και να παρατηρήσει από διάφορες οπτικές γωνίες. Ακόμη μπορούν να σχεδιαστούν τρισδιάστατοι κόσμοι στους οποίους ο χρήστης θα περιπλανηθεί με χρήση του ποντικού, π.χ. παίζοντας ένα παιχνίδι.
Τέτοιου είδους περιβάλλοντα προσφέρονται ήδη στο διαδίκτυο και το μόνο που χρειάζεται για να τα δει κανείς είναι το κατάλληλο λογισμικό υποστήριξης (plug in) που πρέπει να είναι εγκατεστημένο στον υπολογιστή του.
Στην πιο εξελιγμένη μορφή της η εικονική πραγματικότητα προσφέρει πολυσύνθετα περιβάλλοντα με χρήση ειδικού και ακριβότερου εξοπλισμού, όπου ο χρήστης εμβυθίζεται φορώντας κράνος και αλληλεπιδρά έχοντας και βιώματα αφής με το ειδικό γάντι δεδομένων (data glone).
Τέτοια περιβάλλοντα προσφέρουν την εξαιρετική δυνατότητα της ασφαλούς εκπαίδευσης του ανθρώπου σε περιπτώσεις όπου το κόστος ή ο κίνδυνος που υπάρχει καθιστούν προβληματική την πραγματική εκπαίδευση. Έτσι οι πιλότοι αεροσκαφών μπορούν να εκπαιδευτούν σε περιβάλλον απόλυτα όμοιο με το πραγματικό χωρίς τον κίνδυνο πτώσης και εκπαιδευόμενοι χειρούργοι να πραγματοποιήσουν δύσκολες εγχειρίσεις χωρίς κίνδυνο για τον ασθενή.
Για την δημιουργία περιβαλλόντων εικονικής πραγματικότητας υπάρχει η γλώσσα προγραμματισμού VRML (Virtual Reality Modeling Language) με την οποία μπορεί ο προγραμματιστής να σχεδιάσει τα τρισδιάστατα αντικείμενα και να καθορίσει τον τρόπο αλληλεπίδρασης τους.
